Czym jest Znak Zawiszy?

Znak Zawiszy to szczególna odznaka, zdobywana przez członków drużyn grunwaldzkich. Otrzymuje się ją za pracę nad własnym charakterem w duchu prawości i zgodności słów z postępowaniem.  Wymagania na Znak Zawiszy każdy harcerz lub instruktor ustala sam, po dokonaniu analizy swoich słabości i zaplanowaniu pracy nad sobą. Następnie konsultuje je ze swoim drużynowym lub innym bezpośrednim przełożonym. Znak Zawiszy przyznanwany jest przez rady drużyn grunwaldzkich – członków Wspólnoty Drużyn Grunwaldzkich.

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek

Symbolika Znaku Zawiszy

Znak Zawiszy jest odznaką, która jako jedyna jest noszona pod Krzyżem Harcerskim. Sam ten fakt podkreśla jej wyjątkowy charakter.

Znak Zawiszy nawiązuje do gotyckiej tarczy rycerskiej – najpopularniejszej formy, w jakiej występują godła herbowe. W jego centralnym miejscu widnieje wizerunek rycerza. Nawiązanie do drugiego punktu Prawa Harcerskiego: „Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy”nie pozostawia wątpliwości, czyją podobizną mamy przed oczami.

Wszystko jest jasne i czytelne – czarno na białym, tak jak przejrzyste powinny być zamiary i uczynki każdego z nas.

Brak zdobników i prosty przekaz podkreślają mocny charakter rycerza, którego wizerunek zdobi odznakę. Jego postać jest może nieco szorstka (blizny na jego twarzy są dowodem trudów walki), surowa, ale za to bardzo realna. Takie też są uczynki osób godnych Znaku Zawiszy – szczere i prawdziwe. Nad postacią rycerza niczym pióropusz widnieje lilijka. Lilia była w dawnej heraldyce symbolem czystości intencji. Dziś przypomina również o przynależności do społeczności harcerskiej. Osoba nosząca Znak Zawiszy, tak jak widniejący na tym znaku rycerz, jest samodzielna, ale nie samotna. Jest członkiem wielkiej harcerskiej rodziny.

 

REGULAMIN ZNAKU ZAWISZY


„Znak Zawiszy” został ustanowiony przez Radę Naczelną ZHP uchwałą nr 35 z dnia 6 czerwca 1987 roku.

Zasady zdobywania:

– „Znak Zawiszy” mogą zdobywać harcerze, harcerze starsi i wędrownicy – członkowie „Drużyn Grunwaldzkich” oraz drużynowi tych drużyn.
– „Znak Zawiszy” zdobywa się indywidualnie.
„Znak Zawiszy” otrzymuje harcerz i instruktor, który:

– świadom swoich słabości, systematycznie doskonali swój charakter,
– jest sumienny i odpowiedzialny,
– swoją wiedzę i umiejętności wykorzystuje w życiu, stara się służyć nimi innym ludziom,
– jest dzielny i prawy,
– dąży do zgodności własnych słów z osobistym postępowaniem.

Wymagania „Znaku Zawiszy” każdy harcerz i instruktor sam konkretyzuje
i konsultuje z drużynowym lub bezpośrednim przełożonym.

„Znak Zawiszy” przyznają rady drużyn przez okres 2 lat od zdobycia „Odznaki Grunwaldzkiej”.

Jeżeli harcerz lub instruktor posiadający „Znak Zawiszy” przyniesie ujmę ZHP, wtedy decyzją rady drużyny może być go pozbawiony.

 

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek

 

Praca ze Znakiem Zawiszy

Z uwagi na specyfikę „Znaku Zawiszy” trudno mówić o metodyce zdobywania i przyznawania tej odznaki. Jej cechą szczególną jest jej indywidualny charakter i szeroki zakres zastosowania – nie można jej „opakować” w określone przepisy dotyczące metod zdobywania. Regulamin, chociaż jasno definiuje zasady zdobywania Znaku Zawiszy, nie mówi wprost, czym trzeba zasłużyć na przyznanie odznaczenia. Przysparza to z jednej strony trudności interpretacyjnych, z drugiej  zaś jest to największa wartość tego odznaczenia – gwarantuje szeroki zakres zastosowania. Ilu harcerzy, tyle dróg zdobywania Znaku Zawiszy. Dzięki temu odznaka ma uniwersalny charakter. I chociaż dziś mówimy o renesansie Znaku Zawiszy, to przyznać należy, że odznaka, chociaż dała się zapomnieć na przestrzeni ostatnich lat, to na pewno się nie zdewaluowała i ideały z jakimi jest związana są żywe.

Zadaniem drużynowych jest natomiast przybliżyć Odznakę młodzieży, nie odzierając jej przy tym z jej wyjątkowości.

Poniżej znajdują się materiały i propozycji zajęć, które można wykorzystać w pracy ze Znakiem Zawiszy w drużynie, zastępie, gromadzie. Mamy nadzieję, że zachęcą one drużynowych do sięgania do Znaku Zawiszy w pracy z drużyną, a wśród członków naszych drużyn wzbudzą zainteresowanie tą odznaką i pragnienie jej zdobywania.


pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek

Karta próby
Praca ze Znakiem Zawiszy nie jest obwarowana żadną instrukcją czy też schematem postępowania. Niemniej każdy harcerz winien wytyczyć sobie cele i konsekwentnie je realizować. Pomocne może być w tym rozwiązanie na kształt „karty próby”. Jest to szczególnie przydatne przy pracy z młodszym pokoleniem, któremu w ten sposób łatwiej jest zrozumieć, do czego dąży. Kartka ze spisanymi postanowieniami jest odzwierciedleniem zamierzeń i stanowi dowód, że trzeba będzie się z nich rozliczyć. Jest to rodzaj deklaracji, która uporczywie przypomina o poczynionych postanowieniach i „zmusza” do działania.

Zaproponuj swoim harcerzom spisanie listy wad i zalet, dobrych i złych uczynków, plusów i minusów ich postępowania. Pozwól, aby w ten sposób wyłoniły się cele działania. Podziel kartkę na 2 części, po jednej stronie niech wyłonią się mocne strony i zalety, po drugiej wady i przywary. Następnie zapytaj każdego, co chciałby zmienić. Na drugiej kartce w punktach, niech każdy skonkretyzuje swoje cele. Możesz pomóc je nazwać, ale nie wymyślaj ich za daną osobę.

Zabierz obie kartki i schowaj w bezpiecznym miejscu. Musisz zapewnić harcerza/harcerkę, którzy je przygotowali, że nie trafi to w niepowołane ręce i nikt tego nie zobaczy.

Zadanie może być realizowane w grupie, jednak musi być komentowane i rozpatrywane indywidualnie! To nie jest publiczna spowiedź, a raczej osobiste wyznanie.

Kiedy uznasz, ze czas próby dobiega końca weź ponownie czystą kartkę , podziel na dwie części i poproś o wypisanie sukcesów i porażek, mocnych i słabych stron. Następnie wyciągnij kartkę  z postawieniami i sprawdźcie razem, co udało się zrealizować, a czego nie. Poszukajcie przyczyn. Niech te rozważania będą podstawą do podjęcia decyzji przez Radę Drużyn czy Znak Zawiszy danej osobie się należy.

Niezależnie od wyniku „próby” czas poświęcony na rozważania i ocenę własnych działań jest czasem owocnym i dobrze spędzonym.

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Koncepcja „szarej godziny”

Każda drużyna ma swoją własną historię, wzloty i upadki, momenty wspaniałe i te gorsze, kiedy wydaje się, że coś złego czai się nad jej członkami. Niezdrowa konkurencja, narastające nieporozumienia i kłótnie, przemilczane złe uczynki, budują atmosferę zniechęcenia i poczucie niesprawiedliwości. Sprawy wielkiej wagi i te mniejsze mogą zakłócić funkcjonowanie drużyny.

Drużyna stanowi zbiorowość różnych postaw i charakterów i nawet najlepszy drużynowy nie zapewni ciągłej harmonii jej funkcjonowania. Należałoby wręcz stwierdzić, że drobne niepokoje i większe burze są naturalna konsekwencją funkcjonowania zastępu, drużyny, szczepu, hufca, Wspólnoty.

W takich sytuacjach należy umiejętnie reagować i… rozmawiać. Jako pomysł na rozwiązanie narastających problemów należy przedstawić koncepcję „szarej godziny”, kiedy wszyscy zainteresowani, siadają razem do wspólnego oczyszczenia – rozmowy, która ma odkryć wszystkie karty i umożliwić rozpoczęcie wszystkiego od nowa. Zarazem może być to bardzo dobry punkt wyjścia do rozpoczęcia zdobywania Znaku Zawiszy. W rozmowie klarują się słabości, wynikiem spotkania mają być cele, chęć zmiany, dążenie do bycia lepszym harcerzem i lepszym człowiekiem.

Zamiast tradycyjnej zbiórki przygotuj siebie i swoją drużynę do „Szarej godziny”. Będzie to czas, kiedy każdy będzie miał szansę się wypowiedzieć i opowiedzieć o tym, co go w drużynie denerwuje, co smuci, a jakie postawy mu się podobają i za co dziękuje.

Zanim zorganizujesz spotkanie poproś wszystkich, aby przemyśleli dokładnie, co im „leży na sercu” i co złego widzą u innych, ale też w samym sobie. Niech każdy oceniając pracę drużyny zrobi to również przez pryzmat swojej osoby.

Umów spotkanie. Przygotuj odpowiednią atmosferę. Usiądźcie razem, w kole, tak, aby wszyscy mogli widzieć siebie nawzajem. Zadbaj o ciszę i spokój. Narada powinna się odbywać w ustronnym miejscu, ta abyście nie byli narażeni na ciekawość innych. Tylko wtedy zbudujesz atmosferę zaufania i skłonisz innych do refleksji. Będziecie mówić o sprawach bardzo prywatnych, nie prowokuj niepotrzebnie ciekawskich uszu.
Jeżeli nie czujesz się gotowy do poprowadzenia tak poważnej rozmowy nie rób tego. Musisz być pewien, ze potrafisz zapanować nad otoczeniem i przywrócić pozytywna atmosferę po spotkaniu. „Szara godzina” jest rodzajem spowiedzi, po której przychodzi oczyszczenie i postanowienie poprawy, i wreszcie radość przebaczenia.

Zanim rozpoczniecie rozmowę przedstaw wszystkim zasady panujące na spotkaniu:

– Każdy ma prawo się wypowiedzieć, przedstawić swój punkt widzenia i swoje odczucia;
– Podczas rozmowy zachowujemy się kulturalnie, nie kłócimy się i staramy się zachować spokój;
– Szanujemy zdanie innych – musimy się nauczyć rozumieć, że każdy ma prawo do swoich poglądów;
– Nic o czym była mowa na spotkaniu nie może się wydostać poza mury spotkania – grozi to wykluczeniem z drużyny;
– Nie rozmawiamy o spotkaniu po zbiórce, nie wolno komentować czy przypominać innym ich słów po upłynięciu „Szarej godziny”;
– Rozmowa ma na celu uświadomienie drużynie jej słabości i znalezienie sposobu rozwiązania problemów;
– Celem jest przedyskutowanie problemów, a nie obgadywanie osób! Podkreśl różnicę!
– Wszyscy muszą być gotowi powiedzieć i usłyszeć „przepraszam”.

Kiedy już wszyscy zrozumieją i zgodzą się z zasadami zacznij wypowiedź. Przedstawiając swój punkt widzenia zachęcisz innych do rozmowy. Przemyśl dobrze, czego oczekujesz od szarej godziny, opowiedz, co chciałbyś zmienić. Zacznij od drużyny, opowiadając o tym, co ciebie boli, tłumacząc, co na przestrzeni ostatnich dni, tygodni, może miesięcy się tobie nie podobało. Nie bądź jednak drobiazgowy – myśl o tym, jakie twoja wypowiedź ma przynieść korzyści. Jeżeli trzeba wskaż na konkretne osoby – chcesz je zmienić, zmusić do refleksji, nie wahaj się. Zacząłeś od drużyny, skończ na swojej osobie. Opowiedz o swoich porażkach, powiedz, co chciałbyś zmienić, jakie swoje słabości chciałbyś zwalczyć. Wreszcie pozwól mówić innym.

Jeżeli spotkanie odbywa się za sprawą jakiegoś zdarzenia, konkretnej osoby – jeżeli miałeś sygnały od innych, że coś się dzieje niedobrego w drużynie, pozwól im zacząć, na końcu oddając głos (pozwalając się obronić) winowajcy, samemu podsumowując ostatecznie rozważania.

Kiedy już wszyscy zakończą swoje wypowiedzi podsumuj spotkanie, przypomnij deklaracje i wnioski płynące z dyskusji. Na końcu przypomnij raz jeszcze zasady dotyczące Znaku Zawiszy, życz wszystkim powodzenia w realizacji planów i zamknij spotkanie tworząc krąg.

„Szara godzina” ma być punktem zwrotnym w życiu drużyny. Celem spotkania jest oczyszczenie atmosfery i zbudowanie dobrego gruntu na przyszłość. Dzięki spotkaniu ludzie na nim przebywający powinni się czuć związani między sobą niewypowiedzianą przysięgą dochowania tajemnicy. Buduje to poczucie wspólnoty, scala członków drużyny. „Szara godzina” powinna obudzić w poszczególnych osobach pragnienie zmiany – pragnienie bycia lepszym. Pozwala sobie uświadomić własne słabości i podjąć decyzję o postanowieniu poprawy. Jest to pierwszy punkt na drodze do zdobywania Znaku Zawiszy.

Niemniej należy podkreślić, iż „Szara godzina” zrealizowana nieumiejętnie może przynieść wiele szkody. Dlatego też do jej przygotowania powinni się przymierzyć drużynowi i instruktorzy starsi, świadomi konsekwencji, jakie stoją za takim sposobem rozwiązywania problemów drużyny, czy indywidualnych jednostek. Ważne jest, aby wszyscy odczuwali wsparcie i poczucie solidarności, pomimo różnic poglądów i minionych waśni.

„Szara godzina” w swojej koncepcji dotyczy zarówno harcerzy starszych oraz wędrowników, jak   i dzieci młodszych. Szczególnie tych mniejszych uczy przyznawania się do błędów i pozwala zrozumieć jak ważne jest słowo „przepraszam”. U starszych jest przyczynkiem do głębszej refleksji nad sobą.

 

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek

Opiekun

 

Młodzi ludzie na swojej drodze ku doskonałości potrzebują wzorców. Dobrze, kiedy nie czują się sami, kiedy wiedzą, że ktoś inny tą drogą już podążał.

Bardzo dobrym rozwiązaniem jest wyznaczenie opiekuna, przewodnika, który pomoże przejść młodemu człowiekowi przez ścieżkę zmian.

Opiekunem może być osoba prawdziwa, powiernik, który będzie przypominał o powziętych postanowieniach i śledził poczynania danej osoby. Powiernik, który będzie w swoim postępowaniu wzorem. Dobrze, jeśli sam zdobywał Znak Zawiszy i będzie mógł o tym opowiedzieć.

Opiekun nie powinien jednak zbytnio ingerować w ścieżkę rozwoju. W końcu to dążenia samego harcerza/harcerki są ważne i nikt za nich pracy wykonywać nie powinien – ważnym jest, aby pamiętać, że to nie opiekunowi, ale samym harcerzom powinno zależeć.

Opieka jednak może przyjąć inne formy. Kiedy młodzi ludzie szukają autorytetów warto im podsyłać postaci znane i szanowane stanowiące część naszej kultury i tradycji. Historia Zawiszy Czarnego, życie Jana Pawła II, wiersze Księdza Twardowskiego, niesamowita opowieść o życiu Zo, życie i śmierć Rudego, Alka, Zośki, historie tysięcy harcerzy z Szarych Szeregów, niezwykła historia kogoś z naszego najbliższego otoczenia, a może opowieść o kimś słyszana w radio czy widziana w telewizji – wszystko to może zainspirować i pobudzić do działania. Czytając o wielkich czynach i dobrym życiu innych ludzi sami chcemy być lepszymi. Znajdujemy w nich punkt odniesienia, ich historie dźwigają nas w górę. Pracując ze Znakiem Zawiszy warto sięgać do takich wzorców, aby obudzić w młodych ludziach pragnienie bycia lepszym.

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Pamiętnik

Wiemy, że chcemy, ale nie wiemy jak. Wiele osób stawia sobie cele, nie mając pojęcia jak się zabrać do ich realizacji. Dzieci, młodzież często boją się podjąć wyzwanie, obawiając się porażki.
Jednym ze sposobów, aby zachęcić innych do działania i uwierzenia we własne siły jest przedstawieni pozytywnych przykładów zmagań innych harcerzy i harcerek.

Dlatego istnieje silna potrzeba spisania przykładowych dokonań innych harcerzy i harcerek, do wiadomości ogółu. Mając z wzór działania innych, pobudzamy kolejne jednostki do działania.

Poszukaj w swoim środowisku i opisz kilka historii zdobywania Znaku Zawiszy. Przykłady powinny być zróżnicowane pod względem płci, wieku i charakteru opisywanych osób. Spisanie wybranych historii ma na celu:

  • pokazać, iż „chcieć znaczy móc” i dać wiarę w sukces;
  • uzmysłowić harcerzom i harcerkom, na czym zdobywanie Znaku Zawiszy polega  – historie muszą być tak napisane, aby pomóc w zrozumieniu regulaminu i zasad zdobywania odznaki  i odpowiadać na potencjalne pytania;
  • zachęcić innych do opisania swojej historii i przekazania jej swoim następcom – należy zachęcić opiekunów, drużynowych do spisywania własnych historii oraz do gromadzenia historii własnych drużyn i udostępniania materiałów osobom zdobywającym Znak Zawiszy.

Taki pamiętnik może być narzędziem pomocnym w zdobywaniu i w rozliczeniu „próby na Znaku Zawszy”. Pamiętnik, w którym harcerz/harcerka opisuje swoje zmagania, pozwala lepiej spojrzeć na przemiany zachodzące w nas samych, zrozumieć własne dążenia i poziom ich realizacji, a zarazem może być przydatnym narzędziem przy pracy ze Znakiem Zawiszy w przyszłości.

Z uwagi na osobisty charakter pamiętnika osoby go piszące same powinny decydować czy i które fragmenty chciałyby udostępnić innym harcerzom w drużynie, aby pomóc kolejnym śmiałkom w zdobywaniu Znaku Zawiszy.

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Nie taki Zawisza Czarny…

Postać Zawiszy Czarnego wśród młodzieży, także harcerskiej, kojarzy się z „nadętym rycerzem w lśniącej zbroi”. To rażące porównanie, chociaż przykre, odzwierciedla sposób postrzegania postaci Zawiszy Czarnego we współczesnym świecie. I właściwie nie tyle chodzi tutaj o Zawiszę Czarnego, co o samą „rycerskość”.
Zawisza Czarny był wielkim rycerzem i prawdziwym mężczyzną. Dziś budzi podziw, ale czy może budzić także uśmiech na naszej twarzy? Zachęcamy do szukania informacji o Zawiszy Czarnym i odszukania w jego postaci nie tylko etosu rycerskiego, ale także dziecka jakim był, młodzieńca, człowieka – ze wszystkimi jego wadami i zaletami.
Młodszym proponujemy pracę z komiksem Tadeusza Raczkiewicza „Zawisza Czarny i inne opowieści”.  Może to być skuteczne narzędzie pracy z dziećmi, do których niekoniecznie trafia beletrystyka, za to świetnie może się sprawdzić historia w obrazkach. Poznajemy tam Zawiszę jako małego chłopca, młody czytelnik łatwo utożsami się z naszym bohaterem.
Starszym polecamy m.in. książkę Stefana Kuczyńskiego „Zawisza Czarny”. Szukajcie wspólnie inspiracji, stwórzcie w ramach drużyny bibliografię, do której będą mogli sięgnąć harcerze, chcąc zapoznać się z postacią Zawiszy Czarnego.
pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Biografia Zawiszy Czarnego
(streszczenie)

Polska wydała wielu dzielnych rycerzy, którzy stanowili  przykład do postępowania przez wiele stuleci. Lecz najbardziej znanym  wśród nich był Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima. Rycerz ten , którego imię weszło do naszej tradycji narodowej ,jako symbol uczciwości i honoru, żył na przełomie XIV i XV wieku. W czasie swego życia zdobył uznanie całego ówczesnego chrześcijańskiego świata.

Zanim jednak doszedł do mistrzostwa w kunszcie rycerskim i zanim jeszcze poznał, czym jest honor, musiał przejść typowe szkolenie, przygotowujące do stanu rycerskiego. Służąc na dworach książęcych i królewskich zdobywał wiedzę i umiejętności, które w późniejszym czasie przyniosły mu chwałę na wieki.

Był związany z dworem władcy Węgier i Niemiec Zygmunta Luksemburskiego, u którego porzucił jednak służbę chcąc stanąć u boku wojsk polsko-litewskich w wojnie z Zakonem Krzyżackim.

W bitwie pod Grunwaldem służył przy chorągwi krakowskiej u boku Marcina z Wrocimowic jako rycerz przedchorągiewny chorągwi krakowskiej.

Już Jan Długosz wymienia go w swoich kronikach jako najznamienitszego rycerza polskiego.
Po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem Zawisza udał się  pod Koronowo gdzie odbyła się kolejna bitwa, w której ponownie  wykazał swoje męstwo.

Zaskakujące było to, iż mimo tak wielkich osiągnięć nigdy nie pełnił znaczących urzędów. Mimo, że  jest znany wśród władców europejskich , z których wielu zabiegało o to , aby przeszedł na służbę do nich. Proponując przy tym wielkie nadania i nagrody. Lecz dla Zawiszy Czarnego najważniejsza była Ojczyzna, którą miłował ponad życie.

Ostatnia bitwą, którą stoczył Zawisza, była bitwa pod Gołąbcem, która zakończyła się śmiercią Wielkiego rycerza. Nawet on nie mógł powstrzymać  przeważających sił tureckich.

Po jego śmierci Zygmunt Luksemburski pisał: „Wojsko straciło w nim najlepszego dowódcę  Jest zaiste całemu światu wiadomym, iż tenże Zawisza, był rycerzem najdzielniejszym, w broni najbardziej doświadczony, w działaniu najprzezorniejszym, a w wierności i poświęceniu najszczerszym.

Może to świadczyć o tym, że pamięć o Zawiszy Czarnym i jego czynach była znana w całym uwczesnym świecie. A jego męstwo i odwaga była przykładem dla wielu młodych rycerzy.

Do dzisiaj pisze się pieśni i wiersze  poświęcone cnotom Zawiszy. A harcerze w swoim prawie mają zapisane: „NA SŁOWIE HARCERZA POLEGAJ JAK NA ZAWISZY”.

KALENDARIUM WYDARZEŃ

około 1370 – narodziny Zawiszy Czarnego
1410 – zwycięska bitwa pod Grunwaldem
1410 – zwycięska bitwa pod Koronowem
1413 – Zawisza Czarny posłuje do Budy
1414 – Zawisza posłuje do Budy i Czech
1415 – pojedynek Zawiszy Czarnego z Janem Aragońskim z Perpignano
1417 – Zawisza starostą kruszwickim
1420 – Zawisza starostą spiskim
1428 – śmierć Zawiszy Czarnego w bitwie pod Gołąbcem
1517 – wygasła linia Zawiszy Czarnego – bezpotomna śmierć jego wnuczki Barbary

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Obrzędowość

Bardzo ważne miejsce w życiu każdego harcerza zajmuje ceremoniał i obrzędowość. Przyrzeczenie harcerskie czy zobowiązanie instruktorskie nigdy nie jest czymś banalnym, towarzyszy mu zawsze określony obrządek, często charakterystyczny dla danego środowiska.

Wyjątkowość miejsca, obecność bliskich nam osób, element zaskoczenia – każda drużyna ma swój własny sposób  na „wyjątkowość” – swój własny obrządek.

Warto, aby nadaniu Znaku Zawiszy towarzyszył uroczysty charakter i określony ceremoniał. Ceremoniał powinien być wypracowany indywidualnie, w ramach drużyny. Szczególny charakter tej uroczystości wpływa na wyobraźnię i sprawia, że inni chcą dołączyć do grona „wybrańców”. Odpowiednia oprawa przyznania Znaku Zawiszy podkreśli rangę i wyjątkowy charakter odznaki.

pwd. Daria Domek, pwd. Aleksander Domek
Krzyż to nie wszystko

Jednym ze sposobów zaszczepienia pragnienia zdobywania Znaku Zawiszy w młodych ludziach jest przywoływanie Znaku Zawiszy,  na początku ścieżki harcerskiej – w momencie Przyrzeczenia Harcerskiego. Należy uświadamiać młodym ludziom, iż krzyż harcerski jest dopiero początkiem ciężkiej pracy, służby, ale także wspaniałej drogi do doskonałości.  Jednym z wielu osiągnięć na tej drodze może być właśnie Znak Zawiszy.

Można zauważyć, że ww. propozycje się nie wykluczają, niemniej nie muszą być stosowane równocześnie. Metoda pracy i popularyzacji odznaki w drużynie powinna być dopasowana do indywidualnych potrzeb danej drużyny i osób odznakę zdobywających.

Należy podkreślać indywidualny charakter odznaki i nie zaleca się zdobywania odznaki zbiorowo („hurtowo”) – o odznace należy mówić na forum drużyny, ale przystępować do jej zdobycia powinny wybrane jednostki, które tą decyzje przemyślały (o chęci zdobywania odznaki decyduje harcerz, a nie jego drużynowy/opiekun).

Odznaka, chociaż przyznawana dożywotnio, powinna być odnawiana, tak jak tytuł drużyny grunwaldzkiej – nie obligatoryjnie, ale z własnej woli, przecież na tym polega idea samodoskonalenia.

hm. Adam Czarnołęski

Jestem potrzebny – jestem braterski – jestem sprawiedliwy

Przedstawiamy trzy zadania, mogące pomóc indywidualnym harcerzom w pracy nad sobą, nawiązujące tematycznie do prawa rycerskiego.

Zadania noszą nazwy: „Jestem potrzebny”, „Jestem braterski”, „Jestem sprawiedliwy”.

Realizacja tych zadań z harcerkami i harcerzami z zastępu pozwoli spojrzeć na siebie trochę inaczej niż zwykle. Obserwując zachowanie innych, łatwiej można zauważyć swoje negatywne cechy charakteru. W ich pokonaniu mogą pomóc proponowane przez nas zadania.

Zadanie 1: „Jestem potrzebny”

Jestem potrzebny – można na mnie liczyć w każdej potrzebie i sytuacji. Nie odmówiłem nikomu pomocy, gdy jej potrzebował.

Wiem, że w pobliżu mieszka ktoś samotny (starsza osoba, matka wychowująca samotnie dzieci, chory, niepełnosprawny etc.), więc ofiarowałem mu swą pomoc.

Czuję się gospodarzem swojego domu. Jestem za niego współodpowiedzialny, wraz z rodzicami. Z własnej inicjatywy, pod ich kierunkiem, wykonuję systematycznie potrzebne prace.

Prowadzę notatnik swoich osiągnięć w czasie realizacji tego zadania. Po wykonaniu zadania oceniam swoje postępowanie. Gdy jest ono pozytywne – zgłaszam na zbiórce zastępu lub rady drużyny gotowość zamknięcia próby.

Zadanie 2: „Jestem braterski”

Jestem braterski, serdeczny i przyjacielski. W klasie, zastępie i drużynie, w miejscu zamieszkania mam kolegów i przyjaciół, którym jestem potrzebny.

Wiem, w jaki sposób mogę pomóc w trudnych chwilach moim kolegom, w domu, szkole, na wycieczce, biwaku, obozie. Wspólnie z harcerzami z mojego zastępu  lub drużyny nawiązałem kontakt z harcerzami z innej drużyny w naszym hufcu, chorągwi, Wspólnocie Drużyn Grunwaldzkich, harcerzami spoza granic kraju lub skautami. Prowadzę notatnik z moich pozytywnych zachowań. Po okresie próby, gdy jesteś pewny, że osiągnięte wyniki są dla Ciebie znaczące – dokonaj samooceny swego postępowania i zgłoś gotowość zamknięcia próby.
Twoi koledzy zadecydują , czy możesz zaliczyć sobie wykonanie tego zadania.


Zadanie 3: „Jestem sprawiedliwy”

Bardzo trudno jest być sprawiedliwym. Bo co to oznacza? Czy to znaczy – być nieomylnym, wiedzieć wszystko najlepiej, umieć sprawiedliwie osądzić innego człowieka, obwinić go , czy pochwalić?

Realizując to zadanie, nie powinniście szukać potwierdzeń, by dowieść swej sprawiedliwości. Musicie tak postępować, aby być  przekonani o słuszności swego działania.

Tego się nie da udowodnić w czasie jednej lub kilku zbiórek. Pomogą Ci w realizowaniu tej próby Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Postępuj zgodnie z ich wymogami. Gdy już będziesz pewny, że nie masz  sobie nic do zarzucenia – zgłoś w zastępie lub Radzie Drużyny, że próbę zakończyłeś.

 Pieśń o Zawiszy Czarnym

Słowa : A Czarnołęski

Muzyka: A. Sromek i R.Warzecha

(melodia „Ballady Ziem Zachodnich”)

Ostania zwrotka z „Ballady Ziemi Zachodnich”

Posłuchaj

1. Czarny rycerzu, druhu nasz,    dad

Tyś nam pokazał drogę cnót,      dFGd

Trzymałeś swą rycerską straż,    GdGd

By ojczyznę nie napadł wróg,      ad

Aby nie napadł wróg.                 ad

2. W szrankach niezłomny byłeś Ty,

Słowo Twe cenił cały świat,

Chwytałeś miecz i tarczę gdy

Wróg skradał się do naszych chat,

Wróg skradał się do chat.

3. Harcerz, harcerka, każdy zuch,

Dzisiaj z Zawiszy bierze wzór,

W uczynkach ich jest jego duch

I tak przyrzeka dzielnych chór,

Harcerzy dzielnych chór.

4. Ojczysta ziemio, kraju nasz,

Ślub wspólny dziś składamy ci,

Że będziem wieczną trzymać straż,

Po wszystkie swego życia dni,

Po wszystkie życia dni.